Υπάρχουν διάφοροι τύποι προσωπικών γυμναστών (ΠΓ) που εργάζονται παγκοσμίως αυτή τη στιγμή. Εκτός αν ένας ΠΓ εργάζεται σε ένα γυμναστήριο, όπου του επιβάλεται να είναι πιστοποιημένος (είτε είναι απόφοιτος αναλόγου ΤΕΦΑΑ είτε όχι), ο καθένας μπορεί να μπει το ρόλο του ΠΓ βασίζομενος αποκλειστικά στην εμπειρία ή και στην εξωτερική εμφάνιση.
Ενώ πιστεύω ότι η εμπειρία παίζει ένα τεράστιο ρόλο (όπως και εξάλλου σε όλα τα επαγγέλματα), απλά δεν αρκεί όταν κάποιος εφαρμόζει τεχνικές σε άλλους ασκούμενους/πελάτες.
Βλέπεις, πολλοί άνθρωποι έλκονται από τα υπερβολικά “χτισμένα” σώματα στο γυμναστήριο όταν ψάχνουν για ΠΓ, πιστεύοντας ότι το συγκεκριμένο άτομο θα τους μετατρέψει σε κλώνο του ιδίου. Πέφτοντας σε αυτή την παγίδα μπορεί το αποτέλεσμα να είναι απογοήτευση η ακόμα χειρότερα τραυματισμός.
Όντας καθηγητής για τα τελευταία 5 χρόνια σε σχολή fitness (AF Studies) στην Αθήνα, έχω την εμπειρία και είμαι σε θέση να πω ότι πολλοί ΠΓ “wannabe” που έρχονται στη σχολή αν και φοβερά γυμνασμένοι δεν γνωρίζουν βασικές προπονητικές έννοιες.
Πρόληψη ή τουλάχιστον μείωση τραυματισμών στο ελάχιστο θα πρέπει να είναι ο πρώτος και κυρίαρχος στόχος του κάθε ΠΓ.
Έτσι, τι είναι αυτό που διαχωρίζει ένα εκπαιδευμένο ΠΓ από τσαρλατάνους;
Παραθέτω μερικά βασικά χαρακτηριστικά
1. Αρχές βιομηχανικής
Βιομηχανική είναι η μελέτη των δυνάμεων και το αποτέλεσμα αυτών όταν ενεργούν σε ζωντανούς οργανισμούς. Κάποιες σημαντικές έννοιες:
Ροπή – Περιστροφή μιας άρθρωσης γύρω από έναν άξονα, λόγω της δύναμης που ενεργεί πάνω της.
Μοχλός – μια ακτίνα που περιστρέφεται γύρω από ένα σημείο περιστροφής (υπομόχλιο).
Μαθαίνοντας πώς να χειριστείς τη ροπή και τους 3 διαφορετικούς τύπους μοχλών, μπορείς να αλλάξεις τον τρόπο που μια άσκηση εκτελείται για να καταστεί ευκολότερη ή δυσκολότερη. Δεν χρειάζεται να τροποποιείς πάντα την επιβάρυνση (τα κιλά) για να προοδεύσεις μια άσκηση. Αλλαγή σε γωνίες και την γραμμή έλξης, μπορείς να δώσεις έμφαση σε διάφορα σημεία στο εύρος κίνησης μιας άσκησης. Τέλος, θα σε βοηθήσει στην τέλειοποίηση της τεχνικής και την αποφυγή τραυματισμών.
2. Βασική Κινησιολογία / λειτουργική ανατομία
Βασικά το πώς το σώμα κινείται. Απαιτεί γνώση για το πως λειτουργεί η κινητική αλυσίδα (μυϊκό, νευρικό και σκελετικό σύστημα) καθώς και το καρδιοαναπνευστικό σύστημα.
Γνωρίζοντας πως οι μύες επιταχύνουν, επιβραδύνουν και να σταθεροποιούν την κίνηση, θα σε βοηθήσει με την τεχνική, την ασφάλεια, την πρόληψη των τραυματισμών αλλά και τη βελτίωση των επιδόσεων. Συνειδητοποιώντας ότι οι μύες λειτουργούν σε συνεργείες και δυναμικά ζευγάρια για τη εκτέλεση τρισδιάστατης κίνησης κάνει το σχεδιασμό του προγράμματός σου λειτουργικό.
Παρά το γεγονός ότι εμπειρικοί ΠΓ μπορεί να γνωρίζουν τα ονόματα και τις θέσεις ορισμένων βασικών μυών, σκέφτονται μεμονωμένα ή αυτό που εγώ αποκαλώ “μπλοκ” κίνηση και όχι με έννοιες λειτουργικής ανατομίας, ενώ οι περισσότεροι δεν έχουν ακούσει ποτέ τον όρο μυϊκή ανισορροπία .
3. Τα ενεργειακά συστήματα
Το σώμα χρειάζεται ενέργεια για να λειτουργήσει. Και με το να λειτουργήσει εννοώ όλες τις μεταβολικές διεργασίες. Όχι μόνο κίνηση. Ανάλογα με την ένταση και την διάρκεια μιας άσκησης το σώμα σου θα αξιοποιήσει ένα ή και τα 3 ενεργειακά συστήματα για να παράξει το ενεργειακό νόμισμα γνωστό ως τριφοσφορική αδενοσίνη – ΑΤΡ.
Αυτά είναι το ATP-PC, η αναερόβια / αερόβια γλυκόλυση και οξειδωτική φωσφορυλίωση (κύκλος Krebbs και η αλυσίδα μεταφοράς ηλεκτρονίων).
Έχοντας γνώση του καθενός θα ξέρεις πόσο σκληρά και για πόσο να ωθήσεις έναν ασκούμενο είτε για καρδιοαναπνευστική προπόνηση είτε για προπόνηση αντιστάσεων.
Για να δώσω ένα παράδειγμα: ένας από τους τρεις σημαντικότερους παράγοντες που επηρεάζουν την υπερτροφία (θετικά), που ονομάζεται μεταβολικό στρες, είναι η συσσώρευση των μεταβολιτών (οι δύο κυριότεροι είναι το γαλακτικό οξύ και τα ανόργανα φωσφορικά άλατα). Μέτριες με υψηλότερες επαναλήψεις θα έχουν μεγαλύτερη μεταβολική συγκέντρωση που οφείλεται στο γεγονός του ενεργειακού μοντέλου (αναερόβια γλυκόλυση) που χρησιμοποιείται. Δεν θα έχεις το ίδιο αποτέλεσμα με λιγότερες επαναλήψεις και περισσότερη ένταση (ATP-PC).
Όταν οι περισσότεροι ΠΓ που βασίζονται στην εμπειρία δίνουν προγράματα ενδυνάμωσης με μέτριες επαναλήψεις (8-12) και μικρότερα διαλείματα ανάμεσα απο τα σετ είναι για το άμεσο αποτέλεσμα γνωστό ως “pump” όπως και υψηλής έντασης διαλειματικές προπονήσεις για αερόβια ικανότητα επειδή απλά “δουλεύει”.
4. Πιστοποίηση σε καρδιοαναπνευστική ανάνηψη (CPR), λειτουργία απινιδωτή καθώς και πρώτες βοήθειες.
Το να προπονείς οποιονδήποτε χωρίς γνώσεις CPR δεν το θεωρώ απλά ανεύθυνο αλλά εγκληματικό. Εδώ δεν μιλάμε απλά για τεχνική και λειτουργικότητα. Εδώ το ζήτημα είναι μεταξύ ζωής και θανάτου.
Ένας εμπειρικός ΠΓ είναι σαν ένα μάγειρα. Μπορεί να αντιγράψει / εκτελέσει μια συγκεκριμένη συνταγή συχνά και με μεγάλη επιτυχία, αλλά ποτέ δεν θα είναι ένας σεφ (εκτός αν περάσει μέσα από μια οργανωμένη διαδικασία μάθησης). Ένας σεφ δημιουργεί τη συνταγή ανάλογα με τις ανάγκες και τις επιθυμίες.
Όσον αφορά τη εξωτερική εμφάνιση, δεν αντικατοπτρίζει πάντα τις απαραίτητες γνώσεις της επιστήμης της άσκησης ή τις αρχές προπονητικής. Χωρίς αυτές ένας ΠΓ δεν θα είναι σε θέση να είναι αποτελεσματικός και ασφαλής.
Δηλαδή η εμπειρία δεν έχει σημασία; Φυσικά και έχει. Ένας ελίτ εκπαιδευτής συνδυάζει την εκτενή γνώση με την εμπειρία.
Με την εμφάνιση;
Εάν είσαι κάποιος που η δουλειά του είναι να φέρεις τους ανθρώπους σε φόρμα θα πρέπει τουλάχιστον να είσαι σε θέση να μπορείς να φέρεις τον εαυτό σου σε φόρμα. Δεν νομίζω ότι θα πρέπει να υπερβάλλουμε, αλλά το δικό σου επίπεδο φυσικής κατάστασης αναδεικνύει την ικανότητά σου να μετατρέψεις όλη αυτή η γνώση σε κάτι απτό. Θα πρέπει να είσαι ένας bodybuilder; Όχι, όμως, το να είσαι εντελώς εκτός φόρμας αντανακλά την έλλειψη πάθους για αυτό που υποτίθεται ότι αντιπροσωπεύεις.